Niedola fighterów

fot. Ryan Pierse – Getty Images

Gdzie nie spojrzeć, wszędzie słychać maruderów narzekających na niskie płace w MMA. Maciej Górski nagle orientuje się, że kasa niegodna, Andrzej Janisz stwierdza, że KSW może płacić znacznie większe bonusy, Michałowi Kicie nie odpowiadają płace polskich organizacji, kwestia Mameda Khalidova w UFC nie schodzi z czołówek portali sportowych. Także fani raz po raz pochylają się nad ciężkim losem zawodników.

Na zachodzie nie lepiej – ESPN kręci materiał, w którym stara się zrównać z błotem UFC za niegodziwe traktowanie świeżaków, Mike Tyson pomstuje na niskie zarobki zawodników mieszanych sztuk walki, Nick Diaz wiecznie niezadowolony ze swojej płacy, podobnie Quinton Jackson. Wcześniej do grona maruderów dołączyli m.in. Randy Couture, Dan Henderson, Roger Huerta, Jon Fitch czy Andrei Arlovski. Każdy z nich w ten czy inny sposób dawał do zrozumienia, że z „zielonymi” coś się nie zgadza.

Żyć godnie

Zostawiając na śmietniku historii klangor postępowców majaczących o jakiejś wydumanej sprawiedliwości i godnej płacy, powiedzmy sobie wprost i bez owijania w bawełnę – pracodawca powinien wyzyskiwać pracownika, a pracownik robić wszystko, by nie dać się wyzyskiwać. I tak się na ogół dzieje. Występuje tu naturalny i zdrowy konflikt – pracodawca chce, by pracownik pracował jak najwięcej, ewentualnie jak najlepiej, za jak najmniejszą stawkę. Celem pracownika jest podniesienie tejże stawki. Oczywiście, istnieje multum możliwych platform porozumienia na linii współpracy pracodawcy z pracownikiem oraz szereg czynników, które wpływają na ich wzajemne relacje, ale – nie zaprzątając sobie nimi głowy i odkładając je w tej chwili bok – na końcu i tak kasa musi się zgadzać. Jest to w pełni naturalne, normalne i logiczne – wszak nie tylko nierządem, ale i pieniądzem ten świat stoi i każdy zdrowo myślący człowiek jest tego w pełni świadom.

Czy zawodnicy, pojękując raz po raz o niskich zarobkach w MMA, robią coś złego? Absolutnie nie – mogą prawić banialuki, ile dusza zapragnie. Wszak na ogół (zawsze?) podnoszenie tej sprawy publicznie ma na celu zwiększenie swojego apanażu – a dążenie do tego jest w pełni uzasadnione. Na ile publiczne narzekanie jest skuteczne, pozostaje kompletnie inną kwestią – co z jednej strony pokazują przykłady choćby Arlovskiego czy Very a z drugiej choćby Nicka Diaza. Każdy pracownik ma swoje sposoby na wywieranie nacisku na pracodawcę, coby ten wysupłał ze swej kieszeni więcej srebrników. Wolna wola, nikt nikomu marudzić nie zabrania, z tym że, rzecz jasna, z konsekwencjami swojego zawodzenia, zwłaszcza tymi odmiennymi od zakładanych, trzeba się liczyć.

Business as usual

Część fanów zdaje się nie do końca mieć świadomość, że prowadzenie federacji mieszanych sztuk walki to ponad wszystko biznes, którego celem jest maksymalizacja zysku. Czasem idzie to w parze z aspektem sportowym, a czasem nie. I jest to zupełnie naturalne, bez względu na to, że jeden marzyciel z drugim życzyliby sobie, by to klasa sportowa była w całej tej bajce najistotniejsza. Światy biznesu i sportu są jednak od dawien dawna nierozerwalnie sprzężone. Prawdziwą sztuką jest stworzenie takiej organizacji, która umiejętnie zbalansuje show i wartość sportową, wzbudzający tym samym sympatię zarówno zaprawionych w bojach fanów, jak i przypadkowych sobotnich telewidzów. Sztuka nie lada, co zauważyć można na przykładzie naszego własnego podwórka.

Zawodnik, i każdy inny pracownik, wart jest tyle, ile jest mu w stanie zapłacić federacja, pracodawca. Nie należy zapominać, że człowiek prowadzący własny biznes, czy to salon fryzjerski czy organizację MMA, włożył w to swoje pieniądze i swój czas oraz poniósł masę innych wyrzeczeń, z których przeciętny etatowiec prawdopodobnie nawet nie zdaje sobie sprawy. Nikt zatem nie powinien mieć prawa dyktować mu ani kogo ma zatrudniać, ani ile mu płacić – a że za sprawą propagandy antydyskryminacyjnej i płacy minimalnej jest inaczej, to już niestety wynik zepsutych czasów, w których przyszło nam żyć i pokolenia dzieci kwiatów, które rządzi dziś światem.

Zasada volenti non fit iniuria powinna być święta. Pracodawca winien mieć możliwość zatrudnienia kogokolwiek sobie wymarzy – a za kryterium służyć mu powinno cokolwiek sobie wymyśli. Podobnie w przypadku prowadzenia federacji mieszanych sztuk walki – właściciel stworzył ją od zera, poświęcił połowę swego życia na doprowadzenie jej do punktu, w którym się aktualnie znajduje, więc tylko i wyłącznie on mam prawo zatrudniać, kogo mu się podoba i płacić stawki, które uzna za odpowiednie – a czy za kryterium obierze sobie kolor skóry, oczu czy też umiejętności lub popularność danego zawodnika, nie powinno nikogo interesować. Tylko on ma prawo dysponować swoimi pieniędzmi podług własnej woli. Dlaczego? Bo są jego.

Ludziom, od których poglądów piszącemu te słowa jest bardzo daleko, może się wydawać, że, przykładowo, UFC z racji swojej wielkości ponosi tak zwaną, uwaga – nowomowa! – odpowiedzialność społeczną. Uważa się, że ten wynalazek powinien w zasadzie odnosić się do każdej firmy, ale do tych dużych przede wszystkim. Oznacza, ni mniej, ni więcej, że duża firma winna kierować się w swoim biznesie także aspektami dobra społecznego – innymi słowy, zakłada się, że się nimi po prostu nie kieruje. Podejście nieufności wobec prywaciarzy niektóre pokolenia wspominają z nostalgią, a ich dzieci prawdopodobnie wyssały je z mlekiem matki. Doskonałym tego przykładem było przesłuchanie, które telewizja ESPN swego czasu urządziła współwłaścicielowi UFC Lorenzo Ferittcie, próbując ukazać go w jak najgorszym świetle z powodu rzekomo zbyt niskich płac dla najniżej sklasyfikowanych zawodników amerykańskiej organizacji – chodzi o płacę w granicach 6k/6k dolarów. Stanowiło to klasyczny przykład walki o los najuboższych – w najgorszym tego sformułowania znaczeniu. Walki, która – jeśli okazałaby się, nie daj, Boże, zwycięska – doprowadziłaby do pogorszenia losu tychże teoretycznie znajdujących się na samym dole drabinki. Podobnie dzieje się w przypadku płacy minimalnej, która nie pomaga, ale szkodzi zarówno pracodawcom, jak i pracownikom – wbrew propagandzie, która sączona jest z niemal wszystkich stron. Lorenzo Fertitta doskonale ujął „problem” niskich płac w UFC w jednym sformułowaniu – „you eat what you kill”. Czy można sprawę postawić jaśniej i sprawiedliwiej? W opinii niektórych pewnie tak – zatrudniając grono kontrolerów sprawdzających czy decyzje braci Fertitta i Dany White’a odnośnie przyznanych bonusów i innych dodatków aby na pewno są sprawiedliwe i trafiają w odpowiednie ręce..

Jeśli kiedykolwiek zostaną wprowadzone regulacje nakazujące federacjom mieszanych sztuk walki płacenie zawodnikom stawek ustalanych odgórnie lub też pensji niezależnych od liczby walk, będzie to czarny dzień dla rozwoju tej dyscypliny. Właściciel swojego biznesu orientuje się bowiem znacznie lepiej w jego meandrach aniżeli urzędnik czy też dziennikarz lub fan zmartwiony tym, że zarówno wielka gwiazda, jak i świeżak, wchodząc do klatki, podejmują to samo ryzyko, a płaca ich, o, niebiosa, jest kompletnie różna. Człek z takimi przekonaniami jest więźniem najgorzej pojętej równości, która z kolei jest największym wrogiem wolności.

Pierwszy barbarzyńca RP

Na naszym krajowym podwórku zdaje się kompletnie nie rozumieć tego Marcin Różalski, który w wywiadzie z MyMMA zrównał się poziomem ze swoimi czworonogami, rynsztokowym językiem wyrażając się o Bobie Sappie po KSW 19. Drugi w Polsce po Nergalu czciciel diabła, czy też natury, nie zdaje sobie sprawy, że w tym cyrku każdy ma jakąś rolę do odegrania, która nie ogranicza się tylko do wejścia do ringu czy klatki i dania z siebie wszystkiego. Ani bowiem Bob Sapp, ani Marcin Najman, ani on sam – Lucyfer wcielony, barbarzyńca, neopoganin czy też satanista – Bóg raczy rozsądzić kimże Marcin Różalski jest – nie zawdzięcza swojej popularności i wynikającej z niej gaży swoim umiejętnościom. Różalski chyba nie jest świadom, iż – bez względu na to, jak bardzo by się od tego odżegnywał – swoją aktualną pozycję w mieszanych sztukach walki w Polsce zawdzięcza nie umiejętnościom, które stoją na poziomie bardzo niskich stanów średnich, ale swojemu wyglądowi i językowi daleko odbiegającym od tego, co, słusznie czy niesłusznie, przyjęło się uznawać za normę. Sapp jest duży, walczył w Pride i dobrze sprzedaje walkę, wyszczekanego Najmana wszyscy nienawidzą, co oznacza, że będą oglądać, Różalski ma swój image i, to jedno trzeba mu oddać, serce do walki – nic poza tym. Żaden z nich nie posiada umiejętności sportowych, które uzasadniałyby ich popularność. Zanim Marcin Różalski po raz kolejny uraczy nas swoimi mądrościami, warto by spojrzał w lustro i uświadomił sobie kilka spraw.

W Stanach Zjednoczonych nie jest, rzecz jasna, inaczej. Poziom sportowy często schodzi na drugi plan wobec popularności zawodnika, która przynosi właścicielom organizacji większe profity. Klasycznym przykładem może być tu kariera Brocka Lesnara, abstrahując od tego, że jednak jakąś klasę sportową prezentował na tle słabiutkiej wówczas dywizji ciężkiej UFC. Tym niemniej, trudno inaczej niż względami marketingowymi wytłumaczyć to, że już trzecią walkę w amerykańskiej organizacji (po przegraniu pierwszej i wygraniu drugiej) toczył o pas z Randym Couturem. Z drugiej strony barykady mieliśmy chociażby Jona Fitcha, który nie dość, że czasami marudził na UFC, to jeszcze prezentował styl daleko odbiegający od efektownego – za to niezwykle efektywny. W rezultacie zawodnik o naprawdę wysokiej klasie sportowej nie doczekał się walki o pas nawet po pięciu kolejnych zwycięstwach nad niezłymi przeciwnikami. Przykładów jest znacznie więcej.

Odstawmy złudzenia

Warto zdać sobie sprawę, że ilość hektolitrów potu, łez i krwi wylanych na treningach nie zawsze ma przełożenia na wysokość gaży, jaka zasili konto zawodnika. Poza umiejętnościami na wartość fightera wpływa bowiem masa innych aspektów, które dla właścicieli organizacji, a więc ludzi prowadzących biznes dążący do maksymalizacji zysku, mają na ogół większe znaczenie. Czy to sprawiedliwe? Oczywiście, że tak. Decydując się na życie z MMA, trzeba brać odpowiedzialność za swój wybór i być świadomym, że wchodzi się na obszar, w którym umiejętności mają znaczenie – ale nie zawsze kluczowe.

Mieszane sztuki walki są sportem stosunkowo młodym, być może dopiero w początkowym stadium swojego rozwoju (a może nie..?), a mimo to Ultimate Fighting Championship już zrobiło z 44 zawodników milionerów (stan na styczeń 2012). Ponadto zarobki sportowców w UFC są na ogół znacznie wyższe od podawanych oficjalnie. Wspominał o tym zarówno były zawodnik UFC Sean McCorkle jakiś czas temu, jak i Dana White ostatnio. Prezydent UFC opowiadał w rozmowie z Arielem Helwanim, że podczas negocjacji z Fox gdy decydenci stacji dowiedzieli się, ile zarabiają niektórzy zawodnicy UFC, ich zdziwieniu nie było końca. Sugerowano Zuffie publikację tych danych, coby zamknąć usta krytykom, ale wedle słów White’a sami fighterzy nie palą się zbytnio do ujawniania swoich zarobków – co ma zresztą swoje uzasadnienie.

Płace w MMA prawdopodobnie będą szły w górę wraz z popularyzacją sportu – i to nie tylko na najwyższym poziomie, ale i na wszelkiego rodzaju undercardach i mniejszych galach. Ludzie, którzy odpowiedzialni są za prowadzenie federacji, wiedzą, co robią – znają wszak ten biznes od podszewki. Jeśli się mylą, to sami poniosą tego największe konsekwencje w postaci braku popytu na swój produkt. Rynek jednak nie lubi próżni – odejdą jedni, pojawią się inni.

Sprawa ma się trochę inaczej, jeśli w organizowanie gal mieszanych sztuk walki angażuje się środki publiczne, co ma miejsce chociażby przy okazji wydarzeń organizowanych przez włodarzy KSW. Prawdopodobnie środki te i tak byłyby rozkradzione lub przeznaczone na jeszcze gorszy cel, ale nie zmienia to faktu, że sięganie po publiczne fundusze chwały raczej nikomu przynosić nie powinno. Jeśli bowiem pieniądze podatnika są wykorzystywane na organizację gali, to teoretycznie winien on mieć zdecydowanie większy zakres możliwości wpłynięcia na beneficjenta tychże środków. To jednak kwestia o wiele bardziej złożona, więc w tym miejscu ją zostawmy.

Miarkuj słowa

Konkludując, czy powyższe dywagacje prowadzić mogą do wniosku, że fani powinni trzymać język za zębami, bo „wszystko samo się ułoży”, a gały zawodników widziały, co brały? Nie do końca – od tego mamy w końcu przestrzeń publiczną, żeby dzielić się swoimi spostrzeżeniami, jakkolwiek niefortunne czasem by one nie były. Zastanów się jednak dwa razy, koleżanko i kolego, zanim po raz kolejny zaczniesz biadolić nad ciężkim losem zawodników MMA i chciwością właścicieli federacji. Nie od dziś wiadomo bowiem, że najłatwiej rozporządzać pieniędzmi innych. Mimo wszystko zaglądanie w cudzy portfel zwyczajnie nie przystoi – bez względu na to, jak wzniosłymi i górnolotnymi przesłankami może być to uzasadniane.